Cinsel iliskide agr (disparoni) Cinsel iliski esnasnda agr ortaya ckmas disparoni adn alr. Agrnn nedeni organik bir rahatszlk olabilecegi gibi, psikolojik de olabilir. Bunun ayrm ise komple bir jinekolojik muayene ile yaplr. Disparoni eger ilk cinsel iliski deneyiminden beri varsa birincil, sonradan ortaya ckmssa ikincil adn alr. Bu ayrm muhtemel nedenlerin ortaya konmas acsndan onemlidir. Yuzeyel disparoni vajina girisinde, derin disparoni ise penisin girmesiyle birlikte vajinann derinlerinde ortaya ckan agrdr ve bu ayrm da tan acsndan onemlidir. Derin disparonide agr alt karn bolgesinde yaygn olarak hissedilir. Kadnlarn yaklask %15'i hayatlarnn bir doneminde boyle bir agryla kars karsya kalrlar. Ancak %1-2'sinde ise agr tedavi gerektirecek kadar siddetlidir. Baz kadnlar bu agry daha cok genital bolgede basnc, yrtlma veya yanma hissi olarak tarif ederler. Neden olur? Disparoni nedenleri incelenirken asagdan yukar dogru (vajina girisinden ic genital organlara dogru) bir ayrm yapmak konunun daha iyi anlaslmasna katkda bulunacaktr. Vajina girisine bagl nedenler: yuzeyel disparoni nedenidirler. Kzlk zaryla ilgili sorunlar: Kzlk zarnn yapsal olarak sert olmas Menopoza bagl atrofi: Menopoz doneminde dokular esnekliklerini yitirdiklerinden cinsel iliski tahrise ve agrya neden olabilir. Yeterince hazr olunmadan iliskide bulunma ve buna bagl tahris Epizyotomi nedbeleri: ozellikle zor dogumlardan sonra fazla sayda dikis gerektiginde ve/veya epizyotomi iyilesmesi esnasnda enfeksiyon meydana geldiginde dikis yerleri sklkla nedbe brakarak iyilesir ve bu nedbeler iliskide agr duyulmasna neden olur. Enfeksiyonlar: Herpes Simpleks enfeksiyonlar (genital ucuk) hem iliskide hem de iliski olmayan doneminde agr yapar. Vajinaya bagl nedenler: Enfeksiyonlar: vajinit baz durumlarda agrya neden olabilir. Kitle ve tumorler: vajinada kitle nadir gorulur. Buyuk kitleler agr ve beraberinde kanamaya neden olabilirler. Yeterince hazr olunmadan iliskide bulunma ve buna bagl tahris Rektosel (vajina arka duvar sarkmas), uterus sarkmas ve sistosel (vajina on duvar sarkmas): gerilmeye bagl agr nedeni olabilirler. Yabanc cisimlere kars gelisen allerjik cevap Vajina kubbesinde cerrahi veya radyoterapiye bagl degisiklikler Dogumsal anomaliler: nadir gorulurler Pelvik yaplara ait nedenler (ic genital organlara bagl nedenler): Bu durumlarda derin disparoni ortaya ckar. Pelvik iltihabi durumlar: pelvik enfeksiyonlar hem akut donemde hem de iyilestikten sonraki donemde iliskide agr nedeni olabilirler. Endometriozis: endometriozis genital bolgedeki organlarda yapsklklara neden olan bir durumdur. Bu yapsklklar iliski esnasnda gerilmeye ve agrya neden olabilirler. Uterus habis veya selim tumorleri Pelviste enfeksiyonlara, ameliyatlara veya endometriozise bagl gelisen yapsklklar Gecirilmis pelvis krklar Sindirim sistemi hastalklar: nadiren disparoni nedenidirler. Enflamatuar barsak hastalklar (Crohn hastalg-Divertikulit) Kabzlk Hemoroid, fistul ve fissur gibi anus ve rektum bolgesi hastalklar: dsklama esnasnda ve sonrasnda agrya neden olabilecekleri gibi yakn komsuluk nedeniyle disparoni nedeni de olabilirler. Idrar yolu hastalklar: Uretra veya mesaneye ait lezyonlar Psikolojik bozukluklar: Korku, kayg, fobik reaksiyonlar, konversiyon reaksiyonlar, partnerle uyumsuzluk, Ilk iliskinin yarattg psikolojik travma gibi psikolojik durumlar da en onemli disparoni nedenleri arasnda ust sralarda yer alrlar. Disparoninin (Cinsel iliski esnasnda agr ortaya ckmas) vajinismustan (vajina girisi kaslarnn iliski esnasnda kaslmas) ayrc tans mutlaka yaplms olmaldr. Tedavi oncesi incelemeler Oncelikle enfeksiyon, kitle, kanser veya kanser oncusu lezyon acsndan muayene, ultrason, vajinal kultur, papsmear, idrar kulturu gibi incelemeler yaplr. Supheli durumlarda vulva ve/veya vajinaya kolposkopik inceleme yaplr ve gerekirse biyopsi alnr. Derin disparonide laparoskopik inceleme sklkla gereklidir. Tedavi Tedavide ilk adm hastann ve esinin hastalgn tabiat konusunda bilgi sahibi olmasdr. Organik nedenler usulune uygun olarak ilac ve/veya cerrahi yolla tedavi edilir. Hastalgn psikolojik komponenti varsa bireysel ve/veya esle beraber psikopterapi cok onemlidir ve ihmal edilmemelidir.